دو نوع اصلي زخم ساق پا وجود دارد:
1. زخم عروقی ممکن است وریدی، شریانی یا مخلوطی از هر دو نوع باشد.
2. زخم وریدی بیشتر در بالای قوزک پا و با لبه نامنظم است و زخم شریانی ظاهری روشن دارد و در بیمار با زمینه بیماری شریانی دیده میشود.
بيش از 90% از زخمهای عروقی از نوع وريدي بوده كه به دليل جريان ضعيف خون در وريدها به وجود ميآيند، بنابراين در افراد مبتلا به وريدهاي واريسي رخ ميدهند. زخمها معمولاً درست بالاي پاشنه ايجاد شده و ممكن است توسط پوست قهوهاي متمايل به بنفش و پوستهدهنده، احاطه شوند.
زخمهاي شرياني در نتيجه جريان خون بد درشريانهاي تغذيه كننده اندامها به وجود ميآيند، افراد مبتلا به مرض قند و كم خوني داسي شكل، به ويژه مستعد ايجاد اين نوع زخمها هستند. زخمهاي شرياني اغلب روي پا ايجاد شده و توسط يك پوست نازك و رنگ پريده احاطه ميگردند.
با پيدا شدن اولين علامت يك زخم، بايد با پزشكتان مشورت كنيد. زخمهاي ساق اغلب عفوني شده و عفونت ممكن است به بافتهاي اطراف گسترش يافته، منجر به سلوليت (نوعی عفونت باکتریایی است که پوست را درگیر میکند) گردد.
كارهايي كه بايد انجام شوند:
پزشك ممكن است جهت ارزيابي وضعيت جريان خون ساق مبتلا، بررسي سونوگرافي داپلر را توصيه كند. زخم را بايد به طور منظم پانسمان كرده و جهت جلوگيري از عفونت، كاهش تورم و بهبود جريان خون در آن قسمت از ساق پا، محكم باندپيچي نمود.
پوشيدن جورابهاي حمايت كننده، ورزش كردن منظم و بالا نگهداشتن پاها، زمانيكه در حال استراحت هستيد، نيز ميتواند به بهبود جريان خون كمك نمايد. اگر داراي يك زخم شرياني هستید، ممكن است نياز به جراحي داشته باشيد.
پيش آگهي بيماري
در افراد مستعد، بهبود زخمهاي ساق ممكن است ماهها طول بكشد و اغلب عود ميكند. در موارد نادري، احتمال دارد پيوند پوست ضرورت پيدا كند.
اگر مستعد زخمهاي ساق پا هستيد، نبايد حتي نسبت به زخمهاي جزيي بيتوجه باشيد و بايد با پيدايش اولين نشانههاي زخم در ساق پا با پزشكتان مشورت كنيد.
در تقسیم بندی دیگری زخمهای عروقی شامل دو نوع بورگر و اسکمی اندام تحتانی میباشند:
1. بیماری بورگر یا ترومبوآنژئیت انسدادی به انگلیسی بیماری بورگر نوعی اختلال انسدادی یا آترواسکلروتیک سرخرگ ها و سیاهرگهای کوچک تا متوسط اندامهای فوقانی و تحتانی است. علت این انسداد التهاب مکرر و پیشرونده و ایجاد لخته در دیواره رگ هاست. این بیماری معمولاً در ارتباط با استفاده از مشتقات تنباکو به خصوص سیگار کشیدن است ولی با مصرف انواع بدون دود تنباکو نیز ارتباط دارد. از علایم آن درد متناوب انگشتان و زخمهای دردناک بر روی نوک انگشتان دست و پا است. بیماری بورگر درمان قطعی ندارد و گاه قطع عضو ناگزیر است. تنها راه جلوگیری از پیشروی سریع بیماری ترک کامل سیگار و فراوردههای تنباکو است.
2. اسکمی اندام تحتانی
زخمهای مزمن اندام تحتانی یکی از موارد چالش برانگیز در طب بالینی هستند که با بررسی و درمان مناسب میتوان در بسیاری از موارد آنها را کنترل کرد. اسکمی اندام تحتانی زمانی اتفاق میافتد که خونرسانی از طریق عروق اندام کفایت لازم را برای رفع نیازهای متابولیک اندام نداشته باشد. هرگاه جریان خون شریانی برای رفع نیاز عضلات و نسوج دیگر در حال استراحت کافی نباشد، اسکمی اندام حالت بحرانی خواهد داشت که نیاز به مداخلات جدی دارد. تخمین زده میشود که در ۱ تا ۲ درصد از بیماران بالای ۵۰ سال و مبتلا به بیماری شریانی محیطی، اسکمی بحرانی اندام تحتانی اتفاق بیافتد. بنابراین لازم است در اینجا تعریف کاملی از بیماری شریانی محیطی و علایم بالینی ایسکمی شدید اندام تحتانی ارایه شود.